Zamanın hızla ilerlediği, yaşam standartlarının her geçen gün daha da iyileştiği bir süreçte bizler de üretimde kaliteye daha çok önem göstermeye başladık. Şimdi bu konuda önemli bir adım olan poka yoke kavramını birlikte inceleyelim.
Bu kapsamda atılan adımlardan birisi 1986 yılında “Shigeo Shingo” tarafından “poka yoke” ile olmuştur.
İlk olarak “bako yoke” yani “aptal engelleme” tabirinden yola çıkmış fakat zamanla “poka yoke” yani “hata engelleme” olarak telaffuz edilmeye devam etmiştir. Daha açık ifade etmek gerekirse hataların olmasını engellemek veya kolayca fark edilmesini sağlayarak kusura dönüşmesini engellemek anlamına gelir.
Poka yoke’nin temel amacı insan faktöründen kaynaklanan hataları önlemektir. Günümüzde her ne kadar otomasyon sistemlere geçmiş olsak da insan, üretimin içinde var olmaya devam ediyor.
Kusurlu üretimlerde insan faktörü nedir?
- unutkanlık
- alışkanlıklardan kaynaklı hatalar
- tanımlama ve teşhis hataları
- amatör hatalar
- farkında olunan hatalar
- dikkatsizliğe bağlı hatalar
- yavaş durum ve kararsızlığa bağlı hatalar
- standart eksikliğinden kaynaklı hatalar
Kusurlu ürün nasıl ortaya çıkar?
- prosesi tanımlayan spesifikasyon yetersizlikleri
- operasyonlardaki aşırı değişkenlikler
- malzeme kalitesi veya değişkenliği
- eskimiş ya da yıpranmış malzemelerin kullanılması
| HATA: anlık olarak yapılan | KUSUR: müşteriye ulaşan yanlışlıklar |
| bir açar üretiminde motor susturucusunun takılmaması | müşteriye ulaşan aracın motorundan sürekli ses gelmesi |
Üretim yapmak için katlandığımız bir maliyet varken bir de hatalar sonucunda mecbur kaldığımız maliyetler ve iş gücü kayıpları olabiliyor. Dolayısıyla bunları engellemek için hata önleme sistemlerini kullanmalıyız.
Hata önleme sistemlerini kullanmamızın sebebi proaktif bir yaklaşıma sahip olmalarıdır. Proaktif olmaları sebebiyle hataları oluştuktan sonra düzeltmeye çalışmak yerine henüz olmadan, olması ihtimalini sistemden uzaklaştırır. Böylece üretim esnasındaki maliyetlere ilave olarak düzeltme maliyetleri ve iş gücünü azaltır.
Bir gram önlem, bir kilo tedaviden daha değerlidir.
İngiliz Atasözü
| Proses Kusurları: | Ürün Kusurları: |
| -proses hatası | -standart altı ürün |
| -proses başarısızlığı | -bitmemiş ürün |
Kalite ile müşteri beklentisini kusursuz biçimde sunmayı ve sıfır hatayla üretim yapmayı amaçladığımız için önleme ve tespit etme çalışmalarımızı sık sık güncellemeliyiz. Bunların başarılı olması kaynakta kontrol çalışmaları ile sağlanabilir.
Poka Yoke’nin 2 amacı vardır.
- Önlemeye Yönelik Poka-Yoke; hata olmadan önce, uygun yöntemlerle hata olacağını fark etmek ve hata olmadan önlemek
- Bulmaya Yönelik Poka- Yoke ; hata olduktan sonra hatanın farkına varıp veya hatalı ürün bulup, devamını önlemek ve minimum hata ile sorunun önüne geçmektir.
Poke Yoke ile yaşamak hayatımızın her evresinde var. Bunu aşağıdaki örneklerle yakından görmek mümkün. Dolayısıyla sadece üretimde değil, hayatımızın her alanında uygulamalıyız. Bu konunun gözünüzde canlanması için videoyu da izleyebilirsiniz.