Karşılaştığımız problemleri, farklı bakış açılarıyla incelemek bizleri çözüme yaklaştıran bir adımdır. Ben de bu yazımda Edward de Bono’ nun Altı Şapkalı Düşünme Tekniği’ ni mercek altına almak istedim.
Edward de Bono paralel düşünme kavramının fikir babasıdır. Kariyer yaşamı boyunca düşünme sürecini ve bunu iş dünyasında nasıl kullanılması gerektiği konusu üzerinde çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalardan biri Altı Şapkalı Düşünme tekniğidir. Bu tekniğin temelinde farklı renklerdeki altı şapkayla düşüncelerimizi ortaya koymak ve buna uygun olarak yaratıcı düşünmemiz gerekiyor.
Teknik uygulanacağı zaman katılımcılara üzerinde görüşme yapacakları konu verilir. Tüm katılımcılardan konuya yaklaşırken bir şapkayı takar ve şapka renginin amacına uygun fikirler üretir.
Bu şapkaların renkleri; beyaz, kırmızı, siyah, sarı, yeşil ve mavidir. Şimdi altı şapkanın renklerini inceleyelim.
BEYAZ ŞAPKA:
Tarafsızlığı simgeler.Görüşülen konu ile ilgili net bilgiler, sayılar, araştırmalar, ölçümler, kanıtlanmış veriler ortaya konur. Bu aşamada şu soruların cevapları aranmalıdır.
- Hangi bilgilere sahibiz?
- Hangi bilgiler eksik?
- İhtiyacımız olan bilgiyi nasıl elde ederiz?
KIRMIZI ŞAPKA:
Duyguların ortaya konmasıyla, onların düşüncenin bir parçası haline gelmelerini sağlar. Her kararın arkasında bir değer yargısı ve duygu bulunmaktadır. Kırmızı şapka iki türlü duyguyu kapsar. Bunlar bilinen korku, nefret gibi kuvvetli duygular ve önsezi, sezgi, duyu, beğeni, estetik duygusu gibi gerçekleştirilemeyen duygulardır. Kırmızı şapka objektif olmadığı için bazı iş toplantılarında takılmayabilir.
SİYAH ŞAPKA:
Bu şapka eleştirme şapkasıdır. Bu aşamada gelecekte başımıza gelecek problemler, eleştiriler ortaya çıkarılır.Herhangi bir taraf tutma ve herhangi bir tartışma söz konusu değildir. Olumsuz durumların ortaya çıkmaması için yapılan objektif bir girişimdir.Düşünme ve yöntemindeki hatalara işaret edebilir.
- Bu önerinin, projenin bize ne gibi zararları olabilir?
SARI ŞAPKA:
İyimser umutlu ve olumlu düşünme ile ilgilidir.Bu şapka da önerinin iyi yönlerini ele almamız istenir.
- Bunun iyi yönü ne?
- Bunun ne gibi yararları var?
- Bundan kim yararlanacak?
- Bu yararlar nasıl ortaya çıkabilir?
- Değişik değerler nelerdir?”
YEŞİL ŞAPKA:
Yenilikçilik, yaratıcılık , üretken fikirler şapkasıdır. Yaratıcılık ön planda tutulur.
- Bu konu için değişik önerileriniz nelerdir?
MAVİ ŞAPKA:
Mavi serinkanlılığı temsil eder. Ne düşüneceğimizi açıklamak ve bu düşüncenin sonunda neyi elde etmek istediğimize karar vermek için tartışmaya başlarken kullanırız. Mavi şapka, kullanacağımız şapkaları sıraya koymak ve sonuçta elde ettiklerimizi özetlemekte de kullanılabilir. Tartışmayı durdurur ve disiplini sağlar.
- Bundan sonra ne yapmalıyız?
- Şu ana değin neler başardık?
Sorunlarımıza çözümler üreteceğimiz, her zaman yenilikçi olacağımız nice günlere. Esen kalın…